Obowiązek alimentacyjny zgodnie z przepisami Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego polega na dostarczeniu uprawnionemu środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania. Źródłem tego obowiązku są stosunki prawnorodzinne. W kontekście prawa karnego sprawcą przestępstwa niealimentacji może być tylko osoba na której ciąży obowiązek alimentacyjny wynikający z orzeczenia sądu, ugody zawartej przed sądem lub innym organem albo umowy. Obowiązek alimentacyjny musi być zatem określony, co do wysokości.
Aby można było mówić o popełnieniu przestępstwa, sprawca musi uchylać się od wykonywania nałożonego na niego obowiązku alimentacyjnego. A więc kluczowa jest odpowiedź na pytanie, czy oskarżony był w stanie wykonywać ciążący na nim obowiązek, a zatem czy jego zachowanie w danym okresie polegało „na uchylaniu” się od zapłaty. Jak wskazał SN w wyroku z dnia 9 maja 1995 r. sygn. akt III KRN 29/95 czynu określonego w art. 209 k.k. „dopuszcza się tylko ten, kto mógłby wykonać ciążący na nim obowiązek, ale nie czyni tego mimo realnych możliwości w tym względzie”. „W pojęciu „uchyla się” zawarty jest zawsze negatywny stosunek psychiczny osoby zobowiązanej do świadczenia – sprawca obowiązku tego nie wypełnia, gdyż go wypełnić nie chce lub lekceważy ten obowiązek. Musi to więc być zachowanie umyślne, w którym wyraża się szczególne nastawienie psychiczne sprawcy (element subiektywny), a z drugiej strony – stan uchylania się trwający przez określony dłuższy czas (element obiektywny)” (postanowienie SN z 7.11.2017 r., sygn. akt II KK 211/17). Zatem poza penalizacją pozostają okresy w których sprawca nie miał obiektywnej możności wywiązywania się z ciążących na nim obowiązków. Takimi okresami mogą być choćby te, w których osoba zobowiązana do zapłaty alimentów np. posiadała status bezrobotnego bez prawa do zasiłku.
Ponadto, dla przypisania przestępstwa niealimentacji, konieczne jest wystąpienie zaległości, które powstały na skutek uchylania się od zapłaty alimentów w wysokości odpowiadającej równowartości co najmniej 3 świadczeń okresowych, albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące. Powyższe ma miejsce, gdy zobowiązany do alimentacji nie płaci alimentów w pełnej wysokości i po kilku miesiącach jego zadłużenie wyniesie równowartość co najmniej 3 świadczeń bądź, gdy przez okres co najmniej 3 miesięcy nie zapłaci alimentów w ogóle.
Ściganie tego przestępstwa następuje na wniosek, poza wypadkiem, gdy pokrzywdzonemu zostało przyznane świadczenie rodzinne, albo inne świadczenie pieniężne wypłacane w sytuacji bezskuteczności egzekucji alimentów. W takiej sytuacji ściganie opisanego przestępstwa odbywa się z urzędu.
Za wskazane przestępstwo Kodeks Karny przewiduję karę grzywny, karę ograniczenia wolności oraz karę pozbawienia wolności do roku, a w przypadku dodatkowego narażenia osoby uprawnionej na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych (poza pierwszymi dwoma rodzajami kar), karę pozbawienia wolności do 2 lat.
Jeśli zostałeś oskarżony o uchylanie się od płacenia alimentów i potrzebujesz pomocy, zapraszam do kontaktu.
Kancelaria zajmuje się również pomocą w sporządzaniu wniosków o ścigania oraz występowaniem w postępowaniu w charakterze pełnomocników pokrzywdzonych.
